Stanisław Judycki
Wydawnictwo W drodze – Instytut Tomistyczny
Poznań – Warszawa 2020
t. 1: 638 s., t. 2: 600 s.; 153 x 230 mm
ISBN: 978-83-7906-435-9 (całość)
978-83-7906-436-6 (tom 1)
978-83-7906-437-3 (tom 2)
Dystrybutorem publikacji IT
jest Wydawnictwo W DRODZE
Nadzwyczajna publikacja, stanowiąca jedno z najdonioślejszych i najbardziej kompleksowych w polskiej literaturze przedmiotu omówień tego działu filozofii, którym jest teoria poznania. Wyczerpująco przedstawia poszczególne zagadnienia epistemologii oraz rozmaite podejścia, przyjmowane przez ludzi względem poznawanych przedmiotów. Co istotne, oprócz ogromnej erudycji i nowatorskich koncepcji autora, cechuje się ona zarazem wielką przystępnością, pozwalającą skorzystać z tej książki również osobom niemającym ściśle filozoficznego wykształcenia.
Czy gdyby w świecie, który znamy, nie było żadnych istot świadomych, to istniałyby w nim światło i ciemność? Czy też raczej należałoby powiedzieć, że – mimo ciągłego przepływu różnego rodzaju promieniowania elektromagnetycznego – cały czas panowałaby całkowita ciemność? Nawet jednak taka odpowiedź nie wydaje się właściwa, gdyż ‘ciemność’ jest przecież pewną charakterystyką związaną z istnieniem świadomości zdolnej do reagowania na przedmioty. Ten stan rzeczy nasuwa konieczność stwierdzenia, iż to właśnie świadomość i poznanie ‘rozświetlają’ świat. To, co przedtem było nawet poza opozycją ‘światło – ciemność’, staje się światem, w którym są noce i dnie. Gdy ostatni strażnik zamknie drzwi i wyjdzie z Królewskiej Galerii Malarstwa w Hadze, to czy przeniknięte światłem chmury i niebieskie niebo na obrazie Johannesa Vermeera Widok Delft nadal będą istniały? „Nie, nic tam nie pozostanie” – w ten sposób, jak się wydaje, muszą odpowiedzieć zwolennicy czysto przyrodniczego obrazu świata. Być może będą tam działały jakieś siły, które na podstawie tego, co bezpośrednio obserwujemy, traktujemy jako cząstki lub fale, a więc przypisujemy im wyobrażeniowo postać przedmiotów wyposażonych w jakieś, bliżej nieokreślone, własności fenomenalne, lecz ta całkowicie pozbawiona jakości – ‘ciemna’ – gra owych sił nie będzie niebieskim niebem Widoku Delft (z książki).
Książka Stanisława Judyckiego to dzieło wybitne. Wyróżnia się ona nie tylko pod względem objętości, zakresu podjętej problematyki, wnikliwości prezentowanych analiz, ogromnej erudycji, jakości języka, ale też oryginalności stawianych i uzasadnianych w niej tez. Szczególnie zasługuje na uwagę teistyczna koncepcja uniwersaliów (chrześcijański platonizm) jak i obrona obiektywności doświadczenia mistycznego. Budzi głęboki szacunek i uznanie bezkompromisowa obrona fundamentalnych dla zachodniej filozofii idei, takich jak klasyczna teoria prawdy czy realizm metafizyczny. Książka S. Judyckiego zdaje sprawę zasadniczo z wszystkich tocznych w epistemologii dyskusji obecnych w najróżniejszych nurtach i kierunkach filozoficznych w całej niemalże historii zachodniej filozofii. Najgłębiej jednak sięga do myśli Kartezjusza, Immanuela Kanta, Edmunda Husserla i Nikolai Hartmanna. Myśli te krytycznie analizuje, przetwarza i wykorzystuje do obrony stanowiska metafizycznego zwanego teizmem klasycznym (z recenzji prof. dr hab. Dariusza Łukasiewicza).
Książka wyczerpuje wszystkie tematy epistemologii ogólnej i szczegółowej, a także porusza szereg zagadnień z pogranicza epistemologii oraz metafizyki, filozofii religii, filozofii języka, filozofii nauki, filozofii matematyki itp. Każde zagadnienie jest opracowane bardzo dokładnie, monograficznie, z uwzględnieniem jego rozmaitych powiązań (także związanych z naukami szczegółowymi). Epistemologia jawi się tu jako centralna część filozofii, współpracująca z innymi jej kluczowymi działami. (…)
Pomimo erudycji książkę czyta się nie jako referat idei, lecz jako świadectwo mierzenia się wielkiej klasy dojrzałego filozofa z fundamentalnymi problemami filozofii. Problemy te stają przed czytelnikiem, zmuszając go do wspólnego namysłu. Autor przedstawia je z pewną dramaturgią, ukazując ich wagę i komplikację. (…)
Książka może pełnić kilka funkcji. Po pierwsze, jako akademickiego podręcznika epistemologii. Po drugie, jako zbioru szczegółowych monografii wielu problemów teorii poznania. Po trzecie, jako wykładu systemu filozoficznego Stanisława Judyckiego. Po czwarte, niektóre fragmenty książki znakomicie mogą funkcjonować jako wprowadzenie lub zachęta do filozofii. Styl naukowy bowiem współwystępuje w nich ze stylem osobistym, narracyjnym, pełnym pasji, wykorzystującym obrazowe odniesienia do życia i literatury (z recenzji prof. dr hab. Jacka Wojtysiaka).
Autor:
Stanisław Judycki (ur. 1954), filozof. Studiował na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim (1973–1978), tam ukończył także studia doktoranckie (1978–1982) i w latach 1983–2010 pracował w Katedrze Teorii Poznania na Wydziale Filozofii. Od roku 2010 jest kierownikiem Zakładu Metafizyki, Filozofii Religii i Filozofii Współczesnej na Uniwersytecie Gdańskim. W obszarze jego zainteresowań badawczych znajdują się: epistemologia, metafizyka, filozofia religii, filozofia współczesna. Jest autorem książek: Intersubiektywność i czas. Przyczynek do dyskusji nad późną fazą poglądów Edmunda Husserla (1990), Umysł i synteza. Argument przeciwko naturalistycznym teoriom umysłu (1995), Świadomość i pamięć. Uzasadnienie dualizmu antropologicznego (2004), Bóg i inne osoby. Próba z zakresu teologii filozoficznej (2010), Teologia filozoficzna. Wokół książki Stanisława Judyckiego Bóg i inne osoby (2013), Książeczka o człowieku wierzącym (2014).