Mateusz Przanowski OP
Instytut Tomistyczny
Warszawa: 2018
288 s.; 19,5 cm
ISBN: 978-83-942829-1-2
Dystrybutorem publikacji IT
jest Wydawnictwo W DRODZE
„Książka ta jest nie tylko szczegółową mapą, pozwalającą na uchwycenie podstaw myślenia kenotycznego, ale przede wszystkim pewnego rodzaju przewodnikiem po współczesnej teologii. Jej lektura pozwala dostrzec radykalną zmianę, jakiej poddana została klasyczna doktryna o Bogu w Trójcy na przestrzeni ostatnich dwóch wieków. W miarę lektury czytelnik zdaje sobie coraz bardziej sprawę z podstawowego kierunku, jaki obrała duża część nowożytnej teologii, szczególnie tej, która zdecydowała się przyjąć myślenie zgodne z intuicjami chrystologii Lutra oraz ich mutacją w postaci niemieckiego idealizmu, z całym jego teologicznym zapleczem i aspiracjami”.
Z recenzji ks. dr. hab. Roberta J. Woźniaka
Aż do XIX wieku kluczem do zrozumienia boskiej kenozy była teologia unii hipostatycznej, uroczyście podana do wierzenia na Soborze w Efezie i potwierdzana przez następne sobory powszechne starożytności. Nauka ta we właściwy sobie sposób chroniła prawdę o realności boskiej kenōsis, ale zarazem trwała w symbiozie z klasyczną koncepcją boskiej istoty, potwierdzając jej niezmienność, niecierpiętliwość, wieczność itp. W XIX wieku doszło jednak do radykalnego przewrotu w postrzeganiu natury ogołocenia Syna Bożego. Niektórym teologom protestanckim nie wystarczały już starożytne orzeczenia doktrynalne i ich średniowieczne rozwinięcia. Zaproponowali więc nowe rozwiązanie: uznanie, że ogołocenie Boga we wcieleniu dokonuje się również w Jego naturze, że Bóg na mocy swej suwerennej i wolnej decyzji ogranicza samego siebie, pozbywając się pewnych swoich atrybutów, sprowadzając je do stanu potencjalnego lub w jakiś inny sposób modyfikując swój boski byt. Wraz z pojawieniem się tej tezy rodzi się teizm kenotyczny, a więc taka teologia Trójjedynego Boga, której zwięzłą prezentację chcę przedstawić w tej książce.
Przeczytaj wstęp
Spis treści:
Wstęp (s. 11)
Rozdział I – Kenoza Boga a kenoza w Bogu. Pole problemowe
1. Bóg objawia się w kenōsis (s. 17)
2. Kenoza Boga (s. 20)
2.1. Sceneria (s. 21)
2.1.1. Atrybuty boskiej natury (s. 21)
2.1.2. Fundamentalna różnica (s. 25)
2.1.3. Współdziałanie (s. 27)
2.1.4. Cel (s. 29)
2.2. Teologia unii hipostatycznej (s. 29)
3. Kenoza w Bogu (s. 41)
3.1. Punkty zapalne (s. 41)
3.2. Teza kenotyczna (s. 43)
4. Teizm kenotyczny a inne teizmy (s. 46)
Rozdział II – Historia kenotyzmu i co z niej wynika
1. Zapowiedzi (s. 55)
1.1. Kenotyzm w starożytności? (s. 56)
1.2. Woluntaryzm średniowieczny (s. 60)
1.3. Jan Duns Szkot i „Prymat Chrystusa” (s. 63)
1.4. Marcin Luter o communicatio idiomatum (s. 67)
1.5. Pierwsze spory luterańskie (s. 71)
2. Wiek XIX i początek XX wieku. Narodziny i zadziwiająca żywotność (s. 73)
2.1. Sceneria (s. 73)
2.2. Dzieje (s. 81)
3. Wiek XX. Triumf (s. 100)
3.1. Sceneria (s. 101)
3.2. Dzieje (s. 104)
4. Wnioski ogólne (s. 116)
4.1. Periodyzacja i typologia (s. 117)
4.2. Metoda teizmu kenotycznego (s. 122)
4.2.1. Cztery kroki (s. 122)
4.2.2. O pierwszym kroku (s. 122)
4.3. Przeciwko doketyzmowi. Kenotyczna lektura Biblii (s. 129)
Rozdział III – Boska natura Logosu
1. Wielkie tematy (s. 140)
1.1. Wolność (s. 140)
1.1.1. Gottfried Thomasius (s. 142)
1.1.2. Karl Barth (s. 146)
1.1.3. Niezmienność a wolność Boga (s. 151)
1.2. Miłość (s. 155)
1.3. Doskonałość (s. 158)
2. Jak ogałaca się Bóg? Próby wyjaśnienia kenōsis (s. 162)
2.1. Dziewiętnastowieczne dziedzictwo: kenoza ontologiczna i funkcjonalna (s. 162)
2.2. Wiek XX i później (s. 168)
2.2.1. W duchu aktualizmu (s. 169)
2.2.2. Koncepcja „atrybutów kenotycznych” (s. 173)
2.3. Kenōsis i istota Boga. Podsumowanie (s. 180)
Rozdział IV – Trójca Święta kenotyków
1. Kenoza wewnątrz Trójcy Świętej (s. 183)
1.1. Kenotyzm typu odwzorowania. Sergiusz Bułgakow i Hans Urs von Balthasar (s. 184)
1.2. Kenotyzm typu procesualnego. Jürgen Moltmann (s. 194)
1.3. Kenotyzm typu analitycznego. Thomas R. Thompson i Cornelius Plantinga (s. 202)
2. Nowa wizja perichōrēsis (s. 213)
Rozdział V – Wielkie tematy kenotycznej teologii Boga Stworzyciela
1. Jürgen Moltmann i kenotyczny paradygmat w teologii Boga Stworzyciela (s. 223)
2. Miłość stwórcza (s. 230)
2.1. Bezgraniczna, niepewna przyszłości i podatna na zranienie (s. 231)
2.2. Receptywna, responsywna i potrzebująca (s. 235)
2.3. Ofiarna, afirmująca wolność i inność (s. 239)
3. Miłość a inne atrybuty Boga Stworzyciela (s. 243)
Zakończenie. Współczesny „kenotyk modelowy” (s. 249)
Bibiografia (s. 257)
Źródła i ich tłumaczenia (s. 257)
Opracowania (s. 259)
Indeks osób (s. 281)