Brian J. Shanley OP
Przełożył Ryszard Mordarski
Poznań – Warszawa – Kraków: W drodze – Instytut Tomistyczny – Dominikańskie Studium Filozofii i Teologii 2017
601 s.; 19.7 cm
ISBN: 978-83-941655-5-0
Dystrybutorem publikacji IT
jest Wydawnictwo W DRODZE
„Tradycja tomistyczna nie jest jednorodna, w tej książce próbuję zatem przybliżyć czytelnikowi jej różnorodne nurty. W większości przypadków wychodzę od stanowiska bardziej tradycyjnego lub klasycznego (bliskiego poglądom Tomasza), aby następnie przejść do przedstawienia bardziej twórczych i współczesnych interpretacji. Nie jest to książka tylko o Tomaszu – traktuję go bowiem jako uczestnika toczącego się dialogu filozoficznego, w którym jego poglądy mogą jawić się jako atrakcyjne w swej pierwotnej formie lub też mogą stać się inspirujące dzięki ich twórczej reinterpretacji” (ze wstępu autora).
Czym w ogóle jest tak zwana „tradycja tomistyczna”? Czy polega ona tylko na odtwarzaniu myśli św. Tomasza z Akwinu, czy też na jej kreatywnym przetwarzaniu? Książka Briana J. Shanleya OP jest znakomitym i wszechstronnym wprowadzeniem, pokazującym jak na przestrzeni wieków w łonie samego tomizmu interpretowane były kluczowe dla niego zagadnienia (m.in. relacja między wiarą i rozumem, problem zła i cierpienia, natura religii i moralności, czy koncepcja Absolutu). Jak zauważa autor, „choć oryginalna synteza Tomasza jest bezsprzecznie wielkim dziełem, nie należy jej jednak traktować, jak gdyby była ukończonym zbiorem ponadczasowych i gotowych odpowiedzi na wszystkie pytania filozofii religii”. Dlatego żywotność tradycji tomistycznej zależy od nieustannej rewizji myśli Tomasza, dokonywanej w dialogu z innymi tradycjami intelektualnymi.
Brian J. Shanley OP – urodzony w 1958 r., amerykański filozof i teolog. Rektor Providence College, wykładał także na Emory University oraz Catholic University of America. Członek redakcji kwartalnika „The Thomist”. Oprócz myśli tomistycznej, specjalizuje się w filozofii religii, metafizyce, filozofii średniowiecznej i etyce.
Spis treści:
Podziękowania
Wprowadzenie
1. Dwudziestowieczne tomizmy
I. Tomizmy przed Vaticanum
A. Wczesny tomizm dominikanów francuskich
B. Jacques Maritain
C. Powrót do historycznego Tomasza
D. Étienne Gilson
E. Tomizm transcendentalny i dialog z nowożytnością
II. Tomizmy po Vaticanum II
2. Wiedza religijna: relacja między wiarą a rozumem
I. Problem praeambula fidei: jakiego rodzaju racjonalnego uzasadnienia wymaga wiara?
II. Wiara i przekonanie
III. Teologia i filozofia
IV. Filozofia, teologia i filozofia chrześcijańska
3. Język religijny
I. Epistemologiczne i metafizyczne podstawy analogii
II. Analogiczne orzekanie o Bogu
III. Język metaforyczny i relacyjny
IV. Bóg i byt
4. Religia i nauka
I. Harmonia wiary i rozumu, teologii i nauki
II. Bóg i kosmologia: czy teologia naturalna jest jeszcze możliwa?
III. Ewolucja i antropologia chrześcijańska: Rahner o dialogu nauki i religii
5. Zło i cierpienie
I. Podejście klasyczne
A. Ogólne znaczenie zła w porządku stworzenia
B. Zło ludzkie
C. Wola Boża a zło
D. Chrystus i problem zła
II. Odmiany podejścia tradycyjnego
A. Brian Davies
B. Eleonore Stump
C. Bernard Lonergan
D. Karl Rahner
E. Edward Schillebeeckx
6. Religia i moralność
I. Eudajmonizm tomistyczny
II. Krytyka eudajmonizmu tomistycznego
III. Prawo boskie, prawo naturalne i objawiona moralność
7. Natura ludzka i przeznaczenie człowieka
I. Tradycyjna antropologia tomistyczna
A. Osoba ludzka jako jedność duszy i ciała
B. Duchowość i nieśmiertelność duszy
C. Ludzka natura i jej nadprzyrodzone przeznaczenie
II. Tomizm transcendentalny: słuchacz Słowa Rahnera
A. Teologiczny kontekst myśli Rahnera
B. Człowiek jako słuchacz Słowa
8. Koncepcja Absolutu
I. Bóg – pierwsza przyczyna i Stwórca
II. Via negativa: mówienie o tym, czym Bóg nie jest
A. Boska prostota
B. Boska nieskończoność
C. Boska niezmienność
D. Boska wieczność
III. Via eminentiae: doskonałości Boga
A. Boska dobroć
B. Boska wiedza
C. Boska wola
9. Pluralizm religijny
I. Wiara implicite i zbawienie niechrześcijan
II. Rahner i anonimowy chrześcijanin
A. Słuchacz Słowa w historii łaski
B. Anonimowi chrześcijanie i religie niechrześcijańskie
III. Opatrznościowa różnorodność i perspektywy przynależności
Zakończenie
Bibliografia
1. Źródła
2. Opracowania
Spis skrótów
Indeks nazwisk