Tradycja tomistyczna

Brian J. Shanley OP

Przełożył Ryszard Mordarski
Poznań – Warszawa – Kraków: W drodze – Instytut Tomistyczny – Dominikańskie Studium Filozofii i Teologii 2017
601 s.; 19.7 cm
ISBN: 978-83-941655-5-0

Dystrybutorem publikacji IT
jest Wydawnictwo W DRODZE

 

 

 

„Tradycja tomistyczna nie jest jednorodna, w tej książce próbuję zatem przybliżyć czytelnikowi jej różnorodne nurty. W większości przypadków wychodzę od stanowiska bardziej tradycyjnego lub klasycznego (bliskiego poglądom Tomasza), aby następnie przejść do przedstawienia bardziej twórczych i współczesnych interpretacji. Nie jest to książka tylko o Tomaszu – traktuję go bowiem jako uczestnika toczącego się dialogu filozoficznego, w którym jego poglądy mogą jawić się jako atrakcyjne w swej pierwotnej formie lub też mogą stać się inspirujące dzięki ich twórczej reinterpretacji” (ze wstępu autora).

Czym w ogóle jest tak zwana „tradycja tomistyczna”? Czy polega ona tylko na odtwarzaniu myśli św. Tomasza z Akwinu, czy też na jej kreatywnym przetwarzaniu? Książka Briana J. Shanleya OP jest znakomitym i wszechstronnym wprowadzeniem, pokazującym jak na przestrzeni wieków w łonie samego tomizmu interpretowane były kluczowe dla niego zagadnienia (m.in. relacja między wiarą i rozumem, problem zła i cierpienia, natura religii i moralności, czy koncepcja Absolutu). Jak zauważa autor, „choć oryginalna synteza Tomasza jest bezsprzecznie wielkim dziełem, nie należy jej jednak traktować, jak gdyby była ukończonym zbiorem ponadczasowych i gotowych odpowiedzi na wszystkie pytania filozofii religii”. Dlatego żywotność tradycji tomistycznej zależy od nieustannej rewizji myśli Tomasza, dokonywanej w dialogu z innymi tradycjami intelektualnymi.

Brian J. Shanley OP – urodzony w 1958 r., amerykański filozof i teolog. Rektor Providence College, wykładał także na Emory University oraz Catholic University of America. Członek redakcji kwartalnika „The Thomist”. Oprócz myśli tomistycznej, specjalizuje się w filozofii religii, metafizyce, filozofii średniowiecznej i etyce.

Spis treści:

 

Podziękowania

Wprowadzenie

1. Dwudziestowieczne tomizmy

I. Tomizmy przed Vaticanum

A. Wczesny tomizm dominikanów francuskich

B. Jacques Maritain

C. Powrót do historycznego Tomasza

D. Étienne Gilson

E. Tomizm transcendentalny i dialog z nowożytnością

II. Tomizmy po Vaticanum II

2. Wiedza religijna: relacja między wiarą a rozumem

I. Problem praeambula fidei: jakiego rodzaju racjonalnego uzasadnienia wymaga wiara?

II. Wiara i przekonanie

III. Teologia i filozofia

IV. Filozofia, teologia i filozofia chrześcijańska

3. Język religijny

I. Epistemologiczne i metafizyczne podstawy analogii

II. Analogiczne orzekanie o Bogu

III. Język metaforyczny i relacyjny

IV. Bóg i byt

4. Religia i nauka

I. Harmonia wiary i rozumu, teologii i nauki

II. Bóg i kosmologia: czy teologia naturalna jest jeszcze możliwa?

III. Ewolucja i antropologia chrześcijańska: Rahner o dialogu nauki i religii

5. Zło i cierpienie

I. Podejście klasyczne

A. Ogólne znaczenie zła w porządku stworzenia

B. Zło ludzkie

C. Wola Boża a zło

D. Chrystus i problem zła

II. Odmiany podejścia tradycyjnego

A. Brian Davies

B. Eleonore Stump

C. Bernard Lonergan

D. Karl Rahner

E. Edward Schillebeeckx

6. Religia i moralność

I. Eudajmonizm tomistyczny

II. Krytyka eudajmonizmu tomistycznego

III. Prawo boskie, prawo naturalne i objawiona moralność

7. Natura ludzka i przeznaczenie człowieka

I. Tradycyjna antropologia tomistyczna

A. Osoba ludzka jako jedność duszy i ciała

B. Duchowość i nieśmiertelność duszy

C. Ludzka natura i jej nadprzyrodzone przeznaczenie

II. Tomizm transcendentalny: słuchacz Słowa Rahnera

A. Teologiczny kontekst myśli Rahnera

B. Człowiek jako słuchacz Słowa

8. Koncepcja Absolutu

I. Bóg – pierwsza przyczyna i Stwórca

II. Via negativa: mówienie o tym, czym Bóg nie jest

A. Boska prostota

B. Boska nieskończoność

C. Boska niezmienność

D. Boska wieczność

III. Via eminentiae: doskonałości Boga

A. Boska dobroć

B. Boska wiedza

C. Boska wola

9. Pluralizm religijny

I. Wiara implicite i zbawienie niechrześcijan

II. Rahner i anonimowy chrześcijanin

A. Słuchacz Słowa w historii łaski

B. Anonimowi chrześcijanie i religie niechrześcijańskie

III. Opatrznościowa różnorodność i perspektywy przynależności

Zakończenie

Bibliografia

1. Źródła

2. Opracowania

Spis skrótów

Indeks nazwisk