Tomasz z Akwinu a ekonomia

Wydawnictwo Harvard University Press opublikowało ostatnio książkę Mary Hirschfeld, Aquinas and the Market: Toward a Humane Economy (po kliknięciu przycisku „Look inside” zyskuje się dostęp do spisu treści oraz fragmentu książki). Autorka podejmuje w niej próbę pokonania przepaści dzielącej ekonomię i teologię, proponując model „ekonomii teologicznej” zakorzenionej w myśli św. Tomasza.

[Koncepcja, jak to uczynić] pojawiła się, gdy przygotowywałam artykuł o stanowisku Akwinaty w kwestii prywatnej własności. W odróżnieniu od wielu współczesnych mu chrześcijan, Tomasz broni własności prywatnej, i to nie tylko w ramach ustępstwa względem naszej grzesznej natury. Lecz jego obrona prywatnej własności wydawała się opierać o wewnętrzną sprzeczność. Z jednej strony, wydaje się on twierdzić, że własność prywatna jest czymś prawowitym, bowiem jesteśmy bardziej skłonni do pracy, jeśli możemy cieszyć się jej owocami; z drugiej jednak strony, Tomasz przekonuje, że powinniśmy traktować własność prywatną tak, jakby była czymś wspólnym, to znaczy powinniśmy być gotowi do dzielenia się nią z innymi. Pierwszy z tych argumentów brzmi dla mnie jak standardowy ekonomiczny argument dotyczący efektywności wynikającej z bodźców pozytywnych. Lecz jak owe bodźce mogą odnosić skutek, skoro mamy wykorzystywać swą własność tak, jakby należała do wszystkich. Długo zmagałam się z tym problemem, aż uświadomiłam sobie, że ta pozorna sprzeczność pojawia się tylko wtedy, jeśli wychodzi się od tych założeń na temat ludzkiej natury, jakie przyjmują ekonomiści, mianowicie że nasze potrzeby są nienasycone. Antropologia św. Tomasza jest całkowicie odmienna i w jej świetle ta sprzeczność nie istnieje. To było kluczowe odkrycie. By uprawiać ekonomię teologiczną właściwie, najlepiej wyjść nie od zagadnień ekonomicznych, lecz od teologicznej koncepcji natury ludzkiej („Wstęp”, s. XIV-XV).

Mary Hirschfeld jest jedną z najlepszych osób do tego, by podjąć się próby takiego pogodzenia ekonomii i teologii. Jest uznaną profesor ekonomii (doktorat w tej dziedzinie uzyskała w 1989 roku na Harvard University), natomiast po swym nawróceniu zajęła się również teologią i w 2013 roku zdobyła doktorat w dziedzinie teologii moralnej na Notre Dame University. Obecnie jest wykładowcą na Villanova University. W internecie dostępny jest m.in. jej wykład Thomism for the 21st Century.

Pojawiają się też już pierwsze recenzje książki – jedną z nich opublikował w „Christian Libertarian Review” Alexander William Salter (do pobrania tutaj; należy kliknąć przycisk „Download this paper”).