Dziełko to jest głosem w paryskim sporze wokół „awerroizmu” mistrzów wydziału artium. Panuje zgoda co do datowania go na rok 1270, na krótko przed biskupim potępieniem z 10 grudnia. Tomasz obala tam doktrynę, która czyni z intelektu substancję oddzieloną od ciała i jedną dla wszystkich ludzi, doktrynę sprzeczną z nauczaniem Arystotelesa i z wiarą chrześcijańską.
Wydania:
- Leonina, t. 43, przedmowa s. 247–287, tekst s. 291–314;
- Parma, t. 16, s. 208–224;
- Vives, t. 27, s. 311–335;
- Mandonnet, Opuscula, t. 1, s. 33–69;
- Marietti, Opuscula philosophica, s. 63–90, który przedrukowuje bez aparatu krytycznego tekst wydania ustalonego przez L.W. Keelera, S. Thomae Aquinatis Tractatus de unitate intellectus contra averroistas, Roma 1936 (Textus et Documenta. Series Philosophica, 12);
- F. Van Steenberghen, Corrections au text du „De unitate intellectus” de Thomas d’Aquin, „Bulletin de philosophie médiévale. Société internationale pour l’étude de la philosophie médiévale” nr 19 (1977), s. 65–67.
Przekłady polskie:
- Traktat o jedności intelektu przeciw awerroistom, tłum. A. Bernhardt, w: Metafizyczne ujęcia jedności. Platon, Tomasz z Akwinu, Giovanni Picco della Mirandola, Arystoteles, Warszawa 1985 (Opera Philosophorum Medii Aevi. Textus et Studia 6.1), s. 169–219.
- O jedności intelektu przeciw awerroistom, w: Siger z Brabancji, św. Tomasz z Akwinu, Idzi Rzymianin, Spór o jedność intelektu, tłum. M. Olszewski, Kęty 2008 (Ad Fontes, 9), s. 186–297.
Przekłady francuskie:
- L’unité de l’intellect contre les Averroistes, suivi des textes contre Averroès antérieurs à 1270, tłum. A. de Libera, Paris 1994 (Garnier Flammarion, 713) – należy zauważyć, że nowa edycja z 2004 roku, wydana pod innym tytułem, często zmienia wcześniejszy przekład;
- Opuscules de saint Thomas d’Aquin, Vrin-Reprise, t. 3, Paris 1984, s. 248–310 (przedruk, z tą samą paginacją, tłumaczenia ks. Bandela, Vives, t. 2, Paris 1857).
Przekład angielski:
- Aquinas against the Averroists. On there being only one intellect, tłum. R. McInerny, West Lafayette 1993.
Przekłady włoskie:
- Trattato sull’unita dell’intelletto contro gli averroisti, tłum. B. Nardi, Spoleto 1998;
- Unita dell’intelletto, red. A. Ghisalberti, Milano 2000.