Expositio et lectura super epistolas Pauli Apostoli

Pomijając List do Rzymian, nie sposób dokładnie ustalić, na które lata nauczania przypadają poszczególne elementy wykładu o św. Pawle. Po pracach Wielockxa i Grandpré trzeba zrezygnować z poglądu, jakoby istniały dwa cykle nauczania o Listach św. Pawła – jedynym istniejącym komentarzem, jest ten, który zachował się do naszych czasów. Na temat całego zbioru można jednak stwierdzić, że Pawłowy korpus Tomasza przedstawia się następująco:

1) Część, w której jego ręka jest dość wyraźnie widoczna, obejmuje trzynaście pierwszych rozdziałów Listu do Rzymian, które Tomasz przejrzał podczas pobytu w Neapolu pod koniec życia (wiosna 1272–grudzień 1273). Niektórzy uważają, że rozpoczął to nauczanie w Paryżu, ale to nam się wydaje mało prawdopodobne.

2) Nie można powiedzieć nic precyzyjnego o wykładzie na temat dziesięciu pierwszych rozdziałów Pierwszego Listu do Koryntian, jedynie tyle, że brakuje komentarza od 1 Kor 7, 10 do końca rozdziału 10. Bardzo wcześnie został on zastąpiony tekstem zapożyczonym od Piotra z Tarantazji (nr 336–581 w wydaniu Mariettiego).

3) Reportatio sporządzona przez Reginalda z Piperno, obejmująca od 1 Kor 11 aż do Listu do Hebrajczyków włącznie, mogłaby być owocem nauczania z lat 1261–1265 w Orvieto, ale ta propozycja, którą wysuwamy z pewnym wahaniem, nie pozwala dokładniej sprecyzować daty, pod jaką zostały skomentowane poszczególne Listy. Jaśniej wypowiada się Wielockx, ale również pozostawia nas w niepewności: „Na razie nic nie pozwala ustalić daty wykładu (i jego reportatio), daty jego rewizji czy daty publikacji” (Au sujet du Commentaire, s. 177). Mimo różnorodności tych fragmentów jest jednak pewne, że Tomasz przemyślał swój komentarz jako jedną całość, co pokazuje prolog, zamieszczony na początku zbioru.

Wydania:

  • Parma, t. 13;
  • Vives, t. 20, s. 381–752 i t. 21;
  • Marietti, 2 t., wyd. R. Cai, 81953.

Przekłady polskie:

  • Wykład Listu do Rzymian (Super Epistolam S. Pauli Apostoli ad Romanos), tłum. J. Salij OP, W drodze, Poznań 1987;
  • Wykład listu do Kolosan, tłum. I. Mikołajczyk, P. Roszak, red. P. Roszak, Toruń 2012;
  • Wykład pierwszego listu do Tymoteusza, tłum. M. Hanusek, red. P. Roszak, Enrique Alarcón, Toruń 2016;
  • Wykład listu do Efezjan, tłum. P. Roszak, A. Kubanowski, J. Marszałek, red. P. Roszak, Enrique Alarcón, Toruń 2017.

Przekłady francuskie:

  • Commentaires de saint Thomas d’Aquin sur toutes les épîtres de S. Paul, tłum. ks. Bralé, 6 t., Paris 1869–1874;
  • Commentaire de la seconde épître aux Corinthiens, wstęp, tłum. i przypisy A. Charlier, 2 t., Paris 1980;
  • Commentaire de l’épître aux Romains suivi de Lettre a Bernard Ayglier, abbé du Mont-Cassin, tłum. i tabele J.-É. Stroobant de Saint-Éloy, przypisy J. Borella, J.-É. Stroobant de Saint-Éloy, przedmowa G. Berceville, Paris 1999;
  • Commentaire de la premiere épître aux Corinthiens complété par la Postille… de Pierre de Tarentaise, wstęp G. Dahan, tłum. i przypisy J.-É. Stroobant de Saint-Éloy, Paris 2002;
  • Commentaire de la deuxieme épître aux Corinthiens, wstęp G. Dahan, tłum. i przypisy J.-É. Stroobant de Saint-Éloy, Paris 2005;
  • Commentaire de l’épître aux Galates, wstęp G. Dahan, tłum. i przypisy J.-É. Stroobant de Saint-Éloy, Paris 2008;
  • Commentaire de l’épître aux Éphésiens, wstęp G. Dahan, tłum. i przypisy J.-É. Stroobant de Saint-Éloy, Paris 2012;
  • Commentaire de l’épître aux Philippiens suivi de Commentaire de l’épître aux Colossiens, wstęp G. Dahan, W. Senner, tłum. i tabele J.-É. Stroobant de Saint-Éloy, przypisy J. Borella, J.-É. Stroobant de Saint-Éloy, Paris 2015.

Przekłady angielskie:

  • Commentary on Saint Paul’s Epistle to the Galatians, tłum. F. R. Larcher, Albany 1966;
  • Commentary on Saint Paul’s Epistle to the Ephesians, tłum. M. L. Lamb, Albany 1966;
  • Commentary on Saint Paul’s First Letter to the Thessalonians and the Letter to the Philipians, tłum. F. R. Larcher, M. Duffy, Albany 1969.

Przekład niemiecki:

  • Des heiligen Thomas von Aquin Kommentar zum Römerbrief, tłum. H. Fahsel, Freiburg i. B. 1927.

Przekłady włoskie:

  • Commento alla lettera ai Romani, tłum. L. De Santis, M.M. Rossi, Citta Nuova, Roma 1994;
  • Commento al Corpus Paulinum (Expositio et Lectura super epistolas Pauli Apostoli), wstęp i tłum. B. Mondin, 6 t., Bologna 2005–2008.